Tribina: SREĆAN 8. MART! – Utorak, 06. mart 2018. u 19:00, Velika sala Doma omladine Beograda
Ciklus razgovora: Sto godina od osnivanja Jugoslavije
Organizacija: Centar za jugoslovenske studije (Cejus) i Dom omladine Beograda
Učestvuju: Miroslava Malešević, Etnografski institut SANU; Ivana Pantelić, Institut za savremenu istoriju/ Cejus; Ivana Dobrivojević, Institut za savremenu istoriju; Jelena Milinković, Institut za književnost i umetnost. Moderatorka: Lada Stevanović, Etnografski institut SANU/Cejus). Hor: Naša pjesma.
Tribinom Srećan 8. mart! koja se ne slučajno organizuje u martu mesecu kada se obeležava Međunarodni dan žena, Centar za jugoslovenske studije i Dom omladine Beograd nastavljaju razgovore na temu Sto godina od osnivanja Jugoslavije.
Učesnice tribine Srećan 8. mart! pokušaće da odgovore na brojna pitanja koja zadiru u problematiku položaja žena u jugoslovenskom društvu. U fokusu izlaganja gošći Centra za jugoslovenske studije i Doma omladine Beograd biće običaj proslavljanja 8. marta na ovim prostorima počev od skromne proslave u Beogradu 1914. godine u organizaciji ženskog radničkog pokreta, pa do kraja osamdesetih prošlog veka. Biće reči o tome na koji način se smisao i karakter obeležavanja 8. marta menjao u zavisnosti od političkih i društvenih okolnosti.
Poseban akcenat će se staviti emancipaciju žena u periodu postojanja socijalističke Jugoslavije kroz predočavanje uloge koju su u procesu emancipacije imale bivše pripadnice Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije odnosno partizanke. Proces emancipacije žena i njihovog položaja u jugoslovenskom društvu razmatraće se kroz transformaciju porodičnih odnosa. Posebna pažnja će biti posvećena oslobađanju seksualnosti, kontroli rađanja i naporima države da postepenom liberalizacijom abortusa, a zatim i edukacijom o neophodnosti korišćenja kontracepcije, stane na put ilegalnim pobačajima, smanji broj smrtnih ishoda i favorizuje željeno roditeljstvo. Na kraju, učesnice tribine posebno će se osvrnuti na vezu ženske književnosti i emancipacije odnosno kako se procesi osvajanja ženskih sloboda vide u književnim tekstovima.
O učesnicama tribine:
Miroslava Malešević (1956) je bila dugogodišnja saradnica Etnografskog instituta SANU.
U svom radu uglavnom se bavila pitanjima položaja žena u balkanskoj patrijarhalnoj tradiciji, kao i u savremenoj kulturi, te pitanjima nacionalizma i politika identiteta. Autorka je monografija: Ritualizacija socijalnog razvoja žene (1986), Didara – životna priča jedne Prizrenke (2004), Žensko (2007), Ima li nacija na planeti Ribok? (2011).
Ivana Pantelić (1977) je naučna saradnica Instituta za savremenu istoriju i jedna od osnivačica Centra za jugoslovenske studije. Bavi se proučavanjem istorije roda, a posebno procesima emancipacije žena tokom 20. veka. Autorka je monografije Partizanke kao građanke – društvena emancipacija partizanki u Srbiji 1945–1953. Sa Danilom Šarencem objavila je monografiju Dve polovine sećanja: partizanski dnevnici kao izvor za istoriju Drugog svetskog rata. Bila je urednica i koautorka, sa Ljubinkom Škodrić i Jelenom Milinković, knjige Dvadeset žena koje su obeležile 20. vek u Srbiji. U štampi je monografija o Jovanki Broz.
Ivana Dobrivojević Tomić (1975) je viša naučna saradnica Instituta za savremenu istoriju. Bavi se političkom i društvenom istorijom Jugoslavije sa posebnim osvrtom na državnu represiju u periodu postojanja Jugoslavije kao kraljevine i procese koji su pratili transformaciju jugoslovenskog društva u periodu postojanja socijalističke Jugoslavije. Jedna je od autorki izložbi: Jugoslavija od početka do kraja (Muzej Jugoslavije) i Nikad im nije bilo bolje. Modernizacija svakodnevnog života u socijalističkoj Jugoslaviji (Muzej Jugoslavije). Autorka je monografskih studija: Državna represija u doba diktature kralja Aleksandra (1929 – 1935) (2006) i Selo i grad. Transformacija agrarnog društva Srbije 1945 – 1955. (2013). Trenutno radi na knjizi o planiranju porodice u socijalističkoj Jugoslaviji.
Jelena Milinković (1981) je naučna saradnica Instituta za književnost i umetnost. Koautorka je knjige Dvadeset žena koje su obeležile XX vek u Srbiji (2013). Jedna je od urednica zbornika Nova realnost iz sopstvene sobe, književno stvaralaštvo Milice Janković (2015). Članica je redakcije Knjiženstva, časopisa za studije književnosti, roda i kulture. Koordinatorka je i jedna od autorki baze podataka Knjiženstvo.
Hor Naša pjesma je antifašistički hor koji postoji od 2016. godine. Članovi i članice hora pevaju partizanske, revolucionarne i masovne pesme.
O moderatorki:
Lada Stevanović (1974) je viša naučna saradnica Etnografskog instituta SANU i jedna od osnivačica Centra za jugoslovenske studije. Između ostalog, bavi se pamćenjem i nacionalnim identitetom odnosno pre svega načinom na koji je konstruisano jugoslovenstvo. Autorka je monografije Laughing at the Funeral: Gender and Anthropology in the Greek Funerary Rites (2009).
O ciklusu: “Sto godina od osnivanja Jugoslavije”
Na samom početku filma Pet minuta raja (1959) glavni junak kaže: “Nisam živeo dugo ali sam živeo mnogo”. Reči junaka čuvenog filma izgovorenene šezdeset godina posle nastanka filma, dvadeset šest godina pošto je Arbitražni komitet Evropske zajednice poznat kao Badinterova komisija utvrdio da jugoslovenska država više ne postoji, vraćaju nas na početak odnosno 1. decembar 1918. godine i njeno proglašenje.
Tokom svog, skoro sedam i po decenija dugog postojanja, jugoslovenska država prošla je kroz dva ključna i jasno definisana razdoblja – period postojanja kraljevine i period postojanja socijalističke Jugoslavije. Prolazeći kroz različite faze u svom društvenom, političkom i kulturnom razvoju (i kao kraljevina i kao socijalistička republika), baštineći tragično iskustvo Drugog svetskog rata i okupacije zemlje, jugoslovenska država je predstavljala značajan okvir za odrastanje brojnih generacija čiji se predstavnici i dan danas na vrlo različite načine referiraju na iskustvo života u „ovoj“ ili „onoj“ Jugoslaviji.
Brojne „žive“ rasprave koje se vode o pitanjima vezanim za postojanje jugoslovenske države, njen raspad i nasleđe, kako u okvirima naučne zajednice tako i u okviru šire javnosti, medijima, koji više nego ikada ranije igraju značajnu ulogu u procesu konstruisanja sećanja na Jugoslaviju i njene simbole, na prostoru svih država naslednica Jugoslavije pa i u Republici Srbiji, ukazuju na potrebu da se sto godina od njenog nastanka govori i polemiše o Jugoslaviji.
Centar za jugoslovenske studije i Dom omladine, Beograd organizovaće tokom 2018. godine tribinu pod nazivom „Sto godina od osnivanja Jugoslavije“. Na tribini koja će se realizovati kroz niz razgovora ali i predavanja na teme koje zadiru u pitanja politike i prakse života u jugoslovenskoj državi i „posle nje“ (identitet, praznike, simbole, obrazovnu politiku, kulturnu politiku, umetničko stvaralaštvo, mapiranje javnog prostora, popularnu kulturu, raspad Jugoslavije, sećanje na Jugoslaviju, jugoslovensko nasleđe) predstaviće se brojni istraživači i istraživačice različitih fenomena koji se vezuju za postojanje i raspad jugoslovenske države.
Tribina koja će biti realizovana u periodu od februara do decembra meseca 2018. godine otvoriće se raspravom o identitetu tj. ideološkim obrascima i mehanizmima konstruisanja jugoslovenskog identiteta. Učesnici i učesnice tribine pokušaće da kroz analizu politike „privođenja“ građana ideologiji ali i državi, pokažu na koji su se način „stvarali“ Jugosloveni. Pored procesa izgradnje nacionalnih odnosno nadnacionalnog identiteta u fokusu elaborata učesnika i učesnica tribine biće i mariginalne društvene grupe (žene, deca, LGBT populacija) čija afirmacija u period postojanja, pre svega socijalističke Jugoslavije, ukazuje na dinamiku modernizacijskih procesa u jugoslovenskom društvu u periodu posle okončanja Drugog svetskog rata. Značajan segment tribine biće posvećen analizi praznika i simbola kao i njihovom mestu u procesu kohezije Jugoslovena bez obzira na njihovo socijalno poreklo, nacionalnu pripadnost, pol, uzrast. Nekoliko segmenata tribine biće posvećeno analzi umetničkih praksi u jugoslovenskoj državi sa posebnim osvrtom na umetničke pokrete bez kojih se ne mogu razumeti integrativni ali ni dezintegrativni procesi koji su doveli do kraja Jugoslavije. Na samom kraju, poslednja tri segmenta tribine biće posvećena politikama i praksama koje su proizašle iz raspada jugoslovenske države 1992. godine. Učesnici i učesnice tribine pokušaće da kroz analizu praksi, koje nisu zaobišle ni jedno postsocijalističko društvo pa ni nacionalne države koje su nastale na prostoru bivše Jugoslavije, kao što su: redefinisanje javnog prostora, promenu odnosa prema antifašističkom nasleđu i nasleđu Drugog svetskog rata, viđenje Jugoslavije i Jugoslovena kroz nove muzejske postavke ukažu na sećanje na Jugoslaviju kao na jedno od najdinamičnijih polja istraživanja u procesu sagledavanja kako „daleke prošlosti“ tako i aktuelne stvarnosti.
Namera ove tribine je da otvori „živu“ diskusiju i uspostavi dijalog između „profesionalnih“ poznavaoca Jugoslavije (iz oblasti istorije, etnologije/antropologije, sociologije, muzikologije, filozofije, teorije književnosti, istorije umetnosti) i šire javnosti, pokazujući dokle se u promišljanju Jugoslavije stiglo, sto godina nakon njenog nastanka.
