Tribina „Kad su žene vladale i gradile”
Petak, 24. mart 2023, u 19 sati, Galerija 73, Požeška 83a, Banovo brdo
„BEOGRAD ZA POČETNIKE”
Gošća: dr LJUBICA VINULOVIĆ, naučna saradnica, Odeljenje za istoriju umetnosti, Filozofski fakultet u Beogradu
Moderatorka i autorka tribine: Smiljana Popov, novinarka, autorka i urednica tv serijala „Beograd za početnike” i „Srbija za početnike”
Srpski srednji vek i srpska srednjovekovna država tokom svog trajanja iznedrili su veliki broj izuzetno značajnih žena. Njihova uloga u politici i upravljanju državom poznata je kako putem pisanih izvora, tako i putem vizuelne kulture. Žene su imale i veliku ulogu u mrežama povezanosti između srednjovekovnih država, posebno princeze iz vladarskih porodica, jer su se putem dinastičkih brakova sklapali savezi između država.
Veći broj njih samostalno su upravljale određenim teritorijama srednjovekovne Srbije, kao što je to slučaj sa kraljicom Jelenom Anžujskom i caricom Jelenom Nemanjić, dok su neke od njih kao što je kneginja Milica Hrebeljanović upravljale državom.
Veliki broj njih bile su ktitori; njihova ktitorska delatnost podrazumevala je podizanje crkava i manastira, opremanje istih slikanim programom, bogoslužbenim predmetima i knjigama, neke od njih bile su ktitori ikona kao i iluminiranih rukopisa, dok su neke od njih ostavile dubok trag u srpskoj srednjovekovnoj književnosti. One su putem svog ktitorska iskazivale vladarsku idologiju, ali što je još važnije svoju privatnu pobožnost i odnos prema određenim svetiteljima, koja je bila sastavni deo života srednjovekovnog čoveka.
Pored navedenih žena, svoj pečat u kulturi srpskog srednjeg veka ostavile su i monahinja Jefimija, despotica Marija Preljubović, Jelena Balšić, kao i sultanija Mara Branković, koja na neki način zatvara krug ovih izuzetnih žena. Njihova delatnost svedoči o tome koliku je ulogu imala žena u srednjem veku, ne samo u srednjovekovnoj Srbiji, već i protivreči tezi, još uvek delimično uvreženoj u društvu, da srednji vek predstavlja mračno doba ljudske istorije i civilizacije.
