Tribina: „Festivali savremene umetnosti u Jugoslaviji: između umetnosti i politike”
Sreda, 8. februar, u 19 časova, Klub Doma omladine Beograda
Ciklus tribina: JUGOSLAVIJA U OČIMA MLADIH ISTRAŽIVAČA
Organizacija: Centar za jugoslovenske studije (Cejus) i Dom omladine Beograda
Učestvuju: Miloš Marinković (Muzikološki institut SANU) i Jovan Bukovala (Filozofski fakultet Univeziteta u Beogradu).
Festivali savremene umetnosti u socijalističkoj Jugoslaviji su zauzimali važno mesto u kontekstu oslobađanja od estetike socijalističkog realizma, afirmacije zapadnih posleratnih avangardnih tendencija, ali i reafirmacije međuratnog modernizma u Jugoslaviji. Istovremeno, ovi festivali su se odvijali i kao svojevrsni politički projekti koji su predstavljali karakterističan kulturni doprinos aktuelnim idejama jugoslovenskih elita toga doba – politici nesvrstanosti, te ideologiji bratstva i jedinstva.
Na ovoj tribini govoriće se o jugoslovenskim festivalima na polju muzike (o zagrebačkom Muzičkom bijenalu, Jugoslavenskoj muzičkoj tribini u Opatiji), pozorišta (o Beogradskom internacionalnom teatarskom festivalu – BITEF, Sterijinom pozorju u Novom Sadu), filma (o Festivalu jugoslovenskog filma u Puli, beogradskom Međunarodnom filmskom festivalu – FEST, Slobodarskim filmskim svečanostima – SOFEST).
Koje su bile ideološke pozadine i repertoarske politike ovih festivala? Koju su istorijsku ulogu oni zauzimali? Kako ova istorija utiče na festivalske kulturne politike danas – neka su od pitanja na koje će učesnici tribine dati moguće odgovore.
JUGOSLAVIJA U OČIMA MLADIH ISTRAŽIVAČA
Više od tri decenije nakon raspada socijalističke Jugoslavije, u društvenim naukama i disciplinama humanistike na scenu suvereno stupaju istraživači za koje je, kroz njihovo čitavo obrazovanje i usavršavanje, Jugoslavija već bila istorija. Osnovno pitanje na koje će ovaj ciklus pokušati da da odgovor je šta možemo naučiti od ove nove generacije istraživača Jugoslavije i na koji način njihovi pristupi temeljno transformišu naše razumevanje Jugoslavije kao emancipatornog projekta.
Kao i generacije pre nje, ova generacija istraživača Jugoslavije daleko je od uniformne. Međutim, za razliku od „ratne generacije”, u kojoj je zaoštravanje sukoba na liniji „za” i „protiv” Jugoslavije dolazilo i do tačke usijanja, dinamike ove generacije kojima za sada svedočimo daleko su kompleksnije. S jedne strane, mladi istraživači revnosno su posvećeni istraživanju primarnih izvora i kadri da i najiskusnije istoričare ovih prostora iznenade novim i utemeljenim sagledavanjima istorijskih okolnosti. S druge, oni se neustrašivo hvataju u koštac sa novim idejama na planu kritičke teorije, savremene metodologije i filozofije koje im pomažu da poznate istorijske procese sagledaju iz novog rakursa. Mnogi od njih imaju složene karijere, koje ih neretko vode tome da znanje i iskustvo stiču kako po prostorima Jugoslavije, tako i po vodećim inostranim istraživačkim centrima posvećenim Balkanu, te svoje proučavanje Jugoslavije pozicioniraju u ubrzani razvoj komparativnih istoriografskih istraživanja i neretko kritički preispituju narative o jugoslovenskoj „posebnosti” u kontekstu hladnoratovskih politka.
Mlada generacija istraživača dovela je i do svojevrsne tihe renesanse kritike Jugoslavije „s leva”, bez ustezanja odbacujući grubu paradigmu „totalitarnih režima”, odnosno „totalitarizma”, koja je skoro postala oficijelna retorika evropskih elita, ali i kritički sagledavajući autonarative takozvanog jugoslovenskog samoupravnog socijalizma. Zavaljujući ovakvim pristupima, već sada možemo reći da mnogo bolje razumemo klasne strukture i dinamike socijalističke Jugoslavije. Neopterećeni kako binarnim svrstavanjima, karakterističnim za „ratnu generaciju”, ali i diskursima koje je proizvodila sama socijalistička Jugoslavija i koji su izvršili dubok uticaj na nauku, oni spremno preuzimaju zadatak da govore bez simpatija prema bilo kom političkom projektu koji stoji ispod njihove istraživačke lupe.
Ideja tribinskog ciklusa Jugoslavija u očima mladih istraživača jeste da istakne navedene (i prećutane) posebnosti ove generacije tako što će se bina beskompromisno prepustiti njima: našim doskorašnjim doktorantima, studentima, a sada već našim učiteljima.
